LIPIDY OSOCZA
1. Triacyloglicerole
2. Cholesterol wolny i zestryfikowany
3. Fosfolipidy
4. Wolne kwasy tłuszczowe
Transport lipidów w środowisku wodnym (we krwi) jest możliwy po ich połączeniu się z białkami (apoproteinami) w związki wielkocząsteczkowe zwane lipoproteinami.
LIPOPROTEINY
Ø sferyczne cząstki
- niestechiometryczne kompleksy białkowo-lipidowe
- rdzeń - triacyloglicerole i estry cholestrolu
- powierzchnia – cząsteczki amfipatycznych lipidów (fosfolipidy i cholesterol wolny)
i białek
Ø oddziaływania pomiędzy cząsteczkami – niekowalencyjne
- wiązania wodorowe
- siły van der Waalsa
Ø następuje wymiana lipidów i apoprotein pomiędzy lipoproteinami osocza oraz pomiędzy lipoproteinami i błonami komórkowymi
PODZIAŁ LIPOPROTEIN
Klasa/
Parametr
ChM
VLDL
IDL
LDL
HDL
Lp(a)
Gęstość
[g/mL]
<0,95
0,95-
1,006
1,006-1,019
1,019-
1,063
1,063-1,210
1,040-
1,130
Ruchliwość w EF
start
prebeta1
prebeta2
beta
alfa
prebeta
Średnica [nm]
>70
26-70
22-24
19-23
4-10
26-30
Główne lipidy
egzogenne TAG
endogenne TAG
endogenne TAG, estry cholesterolu
estry cholesterolu
fosfolipidy
estry cholesterolu, fosfolipidy
Główne białka
A-I
B-48
C-I
C-II
C-III
E
B-100
C-I
C-II
C-III
E
B-100
E
B-100
A-I
A-II
E
(a)
B-100
Podział uwzględniający różnice gęstości poszczególnych frakcji lipoproteinowych – uzyskany metodą ultrawirowania
Ø chylomikrony: 0,98 g/mL
Ø lipoproteiny o bardzo małej gęstości (VLDL): <1,006 g/mL
Ø lipoproteiny o pośredniej gęstości (IDL): 1,006- 1,019 g/mL
Ø lipoproteiny o małej gęstości (LDL): 1,019-1,063 g/mL
Ø lipoproteiny o dużej gęstości (HDL): 1,063-1,21 g/mL
Ø Lp(a) – 1,040-1,130 g/mL
Podział uzyskany podczas elektroforezy (agaroza; pH 8,6):
Ø a-lipoproteiny (HDL)
Ø pre-b-lipoproteiny (VLDL, IDL, Lp(a))
Ø b-lipoproteiny (LDL)
Ø chylomikrony (ChM)
CHEMICZNY SKŁAD (%)PRAWIDŁOWYCH LIPOPROTEIN
Frakcja/
Skład (%)
ChM
VLDL
IDL
LDL
HDL
Triacyloglicerole
80-90
50-70
20-25
5-10
3-5
Cholesterol wolny
1-3
7-10
7-10
5-8
3-5
Estry cholesterolu
2-5
4-13
10-12
40-45
15-20
Fosfolipidy
3-7
15-20
...