PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ – NOTATKI Z WYKŁADU SEM. I ROKU AKAD. 2007/08
BOROWCZYK TOMASZ
Egzamin: pytania opisowe
Konsultacje dot. ćwiczeń – piątki od 11:00 w p. 4055
Max 2 nieobecności nieusprawiedliwione na ćwiczeniach
Podręczniki i źródła:
· Brodecki „Prawo integracji w Europie”
· Kania-Witkowska „Prawo instytucjonalne Unii Europejskiej”
· „Prawo integracji w pytaniach i odpowiedziach” – tutaj zbyt dużo dot. konstytucji
· Zbiór orzecznictwa Czaplińskiego, Borcza, (nazwa / teza / stan faktyczny / stanowiska uczestników / opinie rzecznika generalnego )
·
· Traktat o UE, Traktat ustanawiający WE
· Treść traktatu reformującego
I. WSTĘPNE ZAGADNIENIA
Historia Unii Europejskiej
· Symbole Unii Europejskiej – flaga z 12 gwiazdkami (harmonia, jedność), hymn bez słów (tylko melodia), 9 maja dniem Europy dla upamiętnienia planu Schumana
· 1949 – utworzenie Rady Europy – klasyczna organizacja międzynarodowa, w której nie ma możliwości narzucania pewnych stanowisk. Skupia 47 państw, w tym wszystkie państwa członkowskie UE, Rosja i inne. Jest to instytucja integrująca Europę, a nie UE. To w jej ramach funkcjonuje Europejski Trybunał Sprawiedliwości w Strasburgu (por. sprawa Alicji Tysiąc).
· Schuman proponuje połączenie zasobów węgla i stali
· 1951 – Traktat Paryski o EWWiS, pierwszy traktat założycielski; podpisany był na 50 lat – obecnie nie obowiązuje
o Niemcy, Francja, Włochy, Belgia, Holandia, Luksemburg (6)
· 1955 – decyzja o rozszerzeniu na inne sektory gospodarki i państwa
· 1957 – Traktaty Rzymskie – EWG + EURATOM; kolejne traktaty założycielskie; wchodzą w życie w 1958; podpisane na czas nieokreślony
· 1960 – w Sztokholmie podpisano konwencję o EFTA; nie ma ona nic wspólnego z UE, lecz z nią współpracuje
o Norwegia, Szwajcaria, Lichtenstein oraz Islandia są członkami EFTY. Szwajcaria nie przystąpiła jednak do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, który łączy EFTĘ z UE. Prawo UE w pewnym zakresie obowiązuje w EOG
· 1963 – umowy stowarzyszeniowe między EWG a 18 państwami stowarzyszonymi (por. Polska w okresie od 1994 do 2004 była krajem stowarzyszonym z UE). Niektóre z państw stowarzyszonych, mają w perspektywie przystąpić do UE, niektóre pozostaną niezależne (Maroko).
· 1965 – traktat o wspólnych organach 3 wspólnot – jedna rada, jedna komisja, PIERWSZA ZMIANA TRAKTATÓW ZAŁOŻYCIELSKICH
· 1966 – kompromis Luksemburski; w związku z polityką pustego krzesła prowadzoną przez Francję ustalono, iż sprawy dot. ważnych interesów będą zawierane jednogłośnie (np. nowy członek UE), a pozostałe większością
· 1968 – zniesienie ceł na towary; stopniowa unia celna ze wspólną taryfą celną. Dochód ze wspólnej taryfy celnej jest w większości odprowadzany do UE; Norwegia w referendum po raz pierwszy odrzuca członkostwo
· 1973 – Pierwsze rozszerzenie - Dania, Irlandia, Wielka Brytania (9). Każdy traktat akcesyjny wprowadza pewne modyfikacje do traktatów założycielskich. Każde państwo wprowadza swój potencjał. Przykładem może być przystąpienie Szwecji, która wprowadza zagadnienia ochrony środowiska.
· 1974 – Szczyt w Paryżu; przywódcy państw członkowskich od tej pory mają się spotykać 3 razy w roku jako Rada Unii Europejskiej. Jest to organ nadrzędny składający się z głów państw członkowskich oraz przewodniczącego Komisji Europejskiej (towarzyszą im MSZ).
o Od tego roku dochodzi decyzji o bezpośrednich wyborach do Parlamentu Europejskiego. Kadencja tej instytucji ma trwać 5 lat.
· 1975 – konwencja z Lome łącząca 48 państwa AKP z Unią Europejską
· 1979 – pierwsze bezpośrednie wybory do Parlamentu Europejskiego (zawsze 9 / 4)
· 1981 – drugie poszerzenie UE – Grecja (10)
· 1985 – układ z Schengen – państwa układu nie pokrywają się z UE. Służy to zniesieniu kontroli osób na granicach
· 1986 – trzecie poszerzenie UE – Hiszpania i Portugalia (12)
· 1986 – Jednolity Akt Europejski – DRUGA ZMIANA TRAKTATÓW ZAŁOŻYCIELSKICH. Wprowadza 4 swobody, tj. przepływ towarów, osób, usług oraz przedsiębiorstw. Swobody są elementem rynku wewnętrznego.
· 1989/XI – upadek muru berlińskiego oraz zjednoczenie Niemiec w 1990 roku.
· 1991/1992 – Traktat z Masstricht o UE. Powstaje UE, pojawiają się nowe polityki oraz cele, pojęcie obywatelstwa. Od tej pory UE posiada ona 3 filary. Przy traktatach zał. UE dodać do 3 TWE
· Traktat ustanawiający WE (dawne EWG - I filar). Ten twór posiada osobowość prawną. Decyzje podejmowane większością głosów.
· Unia Europejska nie posiada osobowości prawnej. Jest to pewne forum, w którym podejmowane są pewne decyzje charakterystyczne dla prawa międzynarodowego. Decyzje podejmowane są jednomyślnie.
· 1991 - utworzenie unii gospodarczej i walutowej łącznie z perspektywicznym przyjęciem EURO.
o 1.I.1999 roku rozpoczęto trzeci etap wprowadzenia EURO. EBC odpowiada od tej chwili za politykę pieniężną.
o Trzeci etap wprowadzenia EURO zakończone 1.I.2002 roku.
o 2007 – Słowenia przystępuje EURO
· 1995 – czwarte poszerzenie UE – Austria, Finlandia, Szwecja (15) oraz Deklaracja Barcelońska – Eurośródziemnomorska Strefa Wolnego Handlu
· 1997 – Traktat Amsterdamski – TRZECIA ZMIANA TRAKTATÓW ZAŁOŻYCIELSKICH. Zmiana numeracji TWE. Wprowadzenie silniejszej współpracy we wszystkich trzech filarach:
o Wspólnoty europejskie i EURATOM; prawo cywilne wyłączone z filaru III i przeniesione do filaru I à Bruksela I i Bruksela II dot. prawa cywilnego.
o Filar II i III – nie są równoważne z I; nie nastąpiło tutaj przeniesienie kompetencji państwowych; polityki w tych obszarach oparte o dobrą wolę.
o I – Wspólnoty Europejskie oraz EURATOM - większość decyzji w drodze głosowania większościowego /// II – Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – decyzje jednogłośne (przede wszystkim Rada) /// III – Wymiar sprawiedliwości i sprawy karne – decyzje jednogłośne (przede wszystkim Rada)
· 1999 – 2004 - Komisja Europejska pod przewodnictwem Romana Prodiego; od 2004 Emanuel Baroso.
· 2001 – Karta Praw Podstawowych oraz Traktat Nicejski – CZWARTA ZMIANA TRAKTATÓW ZAŁOŻYCIELSKICH. Spotkanie w Nicei służyło przygotowaniu do dużego poszerzenia UE. Dokonano dużej reformy systemu sprawiedliwości. System nicejski okazał się niewydolny. Ponadto w Lachen ustanowiono konwent, który ma przygotować konstytucję. Konwent zakończył prace w 2003 roku. W roku 2004 przyjęto Konstytucję dla Europy. Warunkiem wejścia w życie była ratyfikacja. Francja i Holandia w referendach ratyfikacyjnych odrzucają projekt. W tym stanie rzeczy trzeba na nowo zwołać konferencję międzyrządową. Aktualnie proponowane jest przyjęcie traktatu reformującego.
· 2002 – Kopenhaga – Rada Europejska wyraża zgodę na akcesję 10 nowych państw
· 2004 – piąte poszerzenie UE – Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry (25)
· 2005 –rozpoczęcie negocjacji z Turcją oraz Chorwacją
· 2007 – szóste poszerzenie UE – Bułgaria, Rumunia (27)
· 2007/VI – szczyt Rady UE w Brukseli – przyjęto mandat do realizacji reformy UE. Traktat reformujący ma być gotowy do końca roku 2007. Wejście w życie planowane jest na VI.2009 roku. Do założeń ogólnych mandatu zaliczymy:
o Odrębny akt prawny, który nie będzie miał wpisanej flagi, hymnu i waluty
o Wyeliminowane zostaną sformułowania dotyczące WE; teraz traktat o funkcjonowaniu UE
o Podstawą TR są wcześniejsze traktaty przy czym EURATOM nadal będzie odrębny
o UE ma być jednolitą, posiadającą osobowość prawną organizacją; nie ma podziału na filary. Trzeci filar z charakterem bardziej ponadnarodowym
o Oficjalnie wpisane zostaną rozporządzenia, dyrektywy oraz decyzje (ujednolicenie)
o Prymat prawa wspólnotowego stosowanego w sposób bezpośredni (na mocy orzecznictwa TS). à TEJ ZASADY PRAWDOPODNIE NIE BĘDZIE. Konferencja powołuje się do niej w sposób pośredni poprzez odwołanie do orzecznictwa trybunału
o Regulacje dotyczące wystąpienia z UE
o Doprecyzowanie zasady subsydiarności zadań państw i UE.
§ Wprowadza się specjalną deklarację dot. kompetencji i ich podziału.
§ WB i Irlandia utrzymują swój specjalny statut w ramach III filaru.
§ Polityka rolna uznana jako kompetencja wspólna. Jedynie rybołówstwo uznane za kompetencję wyłączną UE
o Wzmocniona klauzula elastyczności, o której mowa w art. 308 TWE
o Zmiany stricte instytucjonalne
§ Nowy skład Parlamentu Europejskiego, wzmocniona rola PE+ udział parlamentów krajowych w ustawodawstwie – zmniejszenie deficytu demokracji.
§ Rada Europejska ma się przekształcić w instytucję i utworzone zostanie stanowisko przewodniczącego
§ W Radzie system podwójnej większości + protokół dot. kompromisu z Joaniny
§ Nowy skład komisji – 14 stałych członków, którzy zmieniają się rotacyjnie
§ Wprowadzony zostanie urząd MSZ UE pod nazwą wysokiego przedstawiciela
§ Zmiana nazwy TSWE na TSUE
· Procedura ratyfikacyjna w poszczególnych państwach a następnie złożenie tekstów we wszystkich oficjalnych językach do państwa – depozytariusza.
Aquie committe
· Dorobek, dziedzictwo Wspólnoty; wszystkie traktaty, prawo wtórne oraz orzecznictwo
· Każde nowe państwo członkowskie przyjmuje cały dorobek – przyjęcie Unii Europejskiej w takim stanie, jaki w określonym momencie jest oraz zgoda na dalsze modyfikacje.
· Zanim państwo przystąpi do UE, musi dostosować swój system prawny do UE. Metoda dostosowania prawa polskiego do UE była dalece nieadekwatna. Akty prawne były przyjmowane jako bezpośrednie tłumaczenia dyrektywy, rozporządzenia. 20 kwietnia 2004 ogłoszono ustawę o zmianie, uchyleniu niektórych przepisów (160 aktów prawnych) – tzw. ustawa horyzontalna
· Stosowanie prawa UE w Polsce napotyka na wiele problemów, m.in. w prawie pracy (dyrektywa dot. czasu pracy a ustawa o ZOZ)
· Zasada przejęcia całego dorobku prawnego UE ma charakter względny. Zakłada się pewne okresy przejściowe. Szczególną sytuację odnosi się również do strefy Schengen oraz EURO (opt out, opt In)
Specyficzny porządek prawny UE – art. 5 TWE wprowadza zasadę kompetencji powierzonych (kompetencje wyraźne wspólnot, kompetencje państw i pozostałe) – stąd wynika też zasada subsydiarności. UE jest organizacją międzynarodową – co najmniej 2 państwa mogą podpisać umowę międzynarodową i przekazać organizacji część kompetencji. Organizacja posiada swoją osobowość prawną. W latach 60-tych oraz 70-tych UE pojmowana była jako organizacja międzynarodowa sensu stricte. Obecnie ten model wydaje się być nieaktualnym.
II. CZŁONKOSTWO W UNII EUROPEJSKIEJ I AKCESJA POLSKI
Art. 49 TUE określa warunki ubiegania się o członkostwo w UE. Możemy wymienić
· przesłanki materialne, tj. państwo europejskie, demokratyczne państwo prawne, funkcjonująca gospodarka rynkowa, zdolność UE do przyjęcia państwa
· przesłanki formalne – wniosek państwa skierowany do Rady Europejskiej, jednomyślna decyzja tejże Rady przy zgodzie Komisji, Parlamentu, które w tym wypadku pełnią funkcje doradcze
Rada Europejska rozpoczyna proces negocjacji. Pierwszy etap obejmuje przegląd prawa i zestawienia prawa państwa przystępującego z systemem UE. W etapie drugim dokonywane są negocjacje meryto...