ZASADY DIAGNOSTYKI I LECZENIA BÓLU
Noce re- szkodzić
Nocycepcja- odbieranie bodźców szkodliwych
1979- Komisja Taksonomii Międzynarodowego Towarzystwa Badania Bólu przyjęła definicję bólu.
„ Ból jest to nieprzyjemne doznanie zmysłowe i emocjonalne związane z aktualnie występującym lub potencjalnym uszkodzeniem tkanek albo opisywane w kategoriach takiego uszkodzenia”.
1920- Max von Frey teoria wg, której punkty bólowe są odrębne od punktów dotykowych w skórze
1922- Erlanger J. i Gasser H.S. czucie bólu zlokalizowane we wzgorzu
1940- 1950- Weddell G., Wodard H.- teoria swoistości czucia bólu jako odrębnego rodzaju czucia
1965- Melzack R. i Wall P.D.- teoria hamowania czucia bólu
1. Rodzaje bólu
Ból fizjologiczny( czucie nocyceptywne)- wywołany bodźcami zewnętrznymi, przeważnie rozpoznawalnymi. Przewodzony jest włóknami cienkimi zmielinizowanymi a odbierany w ośrodkach czucia płata ciemieniowego
Ból patologiczny- jest objawem choroby fizycznej lub psychicznej lub dokonanego uszkodzenia. Ból ten może być sam w sobie chorobą np. bóle migrenowe
Ból ostry- nie dłużej niż 3 miesiące od jego powstania
Ból przewlekły- trwający dłużej niż 3 miesiące i nie ustępujący mimo wygojenia tkanek
Ból receptorowy- powstaje w wyniku podrażnienia receptorów bólowych
Ból niereceptorowy- mechanizm jego powstania nie jest związany z drażnieniem zakończeń nerwów przewodzących ból
2. Ból niereceptorowy dzieli się na:
· Ból neuropatyczny
· Ból psychogenny
· Ból zapalny
3. Klasyfikacja bólu wg miejsca odczuwania:
· Ból zlokalizowany- ograniczony, dający się dobrze umiejscowić w jednej lub w kilku okolicach ciała
· Ból rzutowany- promieniujący lub odczuwany w innym miejscu niż źródło powstawania
· Ból uogólniony- występujący w wielu miejscach, często towarzyszą poza czynnikami somatycznymi zmiany psychiczne
Pobudzenie receptorów bólowych objawia się
· Obniżeniem progu bólowego
· Wzrostem odpowiedzi na stymulacje
· Bólem samoistnym
Reakcja na ból:
· Ruchowa
Ucieczka lub obrona( odruch obronny), lokalny przykurcz mięśni nad ogniskiem bólu tzw. obrona mięśniowa, psychiczny objaw „ręki bólowe”
· Wegetatywna wyzwalana za pośrednictwem układu limbicznego i podwzgórza
· Wewnątrzwydzielnicza reakcja powiązana ze stresem (ACTH, kortyzol, endorfiny)
4. Modyfikacja stymulacji nocyceptywnej
a) Zstępujący układ nocyceptywny
· Substancja szara okołokomorowa w podwzgórzu
· Substancja szara okołowodociągowa w śródmózgowiu
· Most( neurony adrenergiczne)
· Rdzeń przedłużony( neurony serotoninoergiczne)
b) Układy hamujące
· Opioidowy
· GABA- ergiczny
· Adrenergiczny
· Serotoninoergiczny
· Cholinergiczny
5. Teoria hamowania czucia bólu „wrót kontrolnych bólu”
Impulsacja włóknami Aß i Aδ dociera wcześniej przez kolaterale tych włókien do neuronów wstawkowych istoty galaretowatej warstwie II i III. Informacja ta hamuje w sposób presynaptyczny przekaźnictwo informacji bólowej
Hamowanie presynaptyczne
· Poprzez impulsację nienocyceptywną
· Impulsację nocyceptywną poprzez neurony wstawkowe
· Impulsację z dróg zstępujących
6. Powstawanie bólu przewlekłego
· Nadwrażliwość receptorów bólowych
· Nadwrażliwość w obwodowych częściach włókien dośrodkowych
· Nadwrażliwość w komórkach rogów tylnych
· Powstawanie nieprawidłowych połączeń z OUN
· Powstanie trwałych zmian w OUN
7. Kliniczne postacie bólu
· Bóle neuropatyczne- zmiany degeneracyjne nerwu np. w cukrzycy, półpaścu
· Ból nowotworowy
· Bóle kostne- okostnowe
· Bóle trzewne
· Bóle neuropatyczne
Ocena nasilenia bólu
· Kwestionariusze
· Skala wizualno- analogowa
· Skala numeryczna od 0 do 10