ZATRUCIA ŚRODKAMI SPOŻYWCZYMI
Zatrucia czekoladą
Metyloksantyny (alkaloidy purynowe): teobromina , kofeina,
Ilość zależy od źródła- najwięcej w proszku kakaowym, gorzkiej czekoladzie, mniej w mlecznej i białej.
Notowane przypadki zgonu zwierząt po spożyciu czekolady, kakao (proszku i ziaren).
Toksyczna dawka
Teobromina
Dawki śmiertelne dla psów – 100-250 mg/kg m.c.
Psy i koty
LD50- 100-250 mg/kg
Do poważnych zatruć może dojść po przyjęciu niższych dawek, w zależności od wieku, stanu fizjologicznego czy prowadzenia równoczesnego leczenia zwierzęcia.
Stężenie teobrominy w wybranych produktach:
Ziarno kakaowe – 1071-5357 mg/ 100g
Kakao proszek – 1428 – 2632 mg/ 100g
Czekolada biała – 0,25 mg/100 g
Czekolada ciemna półsłodka – 482 mg/ 100g
Czekolada mleczna – 157-214 mg/ 100g
Gorzka czekolada do pieczenia – 1392-1607 mg/ 100g
Ilości substancji, które mogą powodować zatrucia:
Gorzka czekolada do pieczenia – 7 g/kg m.c
Mleczna czekolada – 56 g/kg m.c.
Biała czekolada – 11,6 kg/kg m.c
Mechanizm działania toksycznego metyloksantyn
- selektywnie antagonizują komórkowe receptory adenozynowe powodując pobudzenie OUN, zwężenie naczyń krwionośnych i częstoskurcz
- hamują komórkową fosfodiesterazę, powodując wzrost cAMP, zwiększając uwalnianie katecholamin, zwiększając napływ wapnia i hamując jego magazynowanie w
-sarkoplazmatycznej siateczce, zwiększając kurczliwość mięśni (szkieletowe i mięsień serca)
-hamują receptory benzodiazepinowe w mózgu
W zatruciu metyloksantyną występują charakterystyczne objawy pobudzenia OUN i nadmiernej aktywności serca i układu oddechowego
- wchłanianie teobrominy u psów jest powolne (pełna absorpcja ok. 10h)
-podlega krążeniu wątrobowo-jelitowym
- wydalana jest z moczem
- metabolity o charakterze zasadowym – szybciej są
- wydzielane, jeżeli mocz jest zakwaszony
Objawy kliniczne zatrucia
W ciągu 24 h, najczęściej 4 h po spożyciu
Najczęściej :
- wymioty, biegunka, ból brzuszny, zwiększone pragnienie, ślinienie
- pobudzenie, nadmierna aktywność
W cięższych przypadkach:
- sztywność mięśni
- przyśpieszony oddech
- nietrzymanie moczu, krwiomocz
- hipertermia
- tachykardia, arytmia, przedwczesne skurcze komorowe
- wzrost wrażliwości na bodźce, ataksja
- drgawki
- śpiączka
Śmierć- 18-24 h (arytmia, niewydolność układu oddechowego), kilkanaście dni (ostra niewydolność krążenia)
Badania laboratoryjne
Obecność metyloksantyn w zawartości żołądka, surowicy, moczu, wątrobie Np. Teobromina w surowicy- wykrywalna 3-4 dni od ekspozycji. Oznaczenia metodą chromatograficzną – HPLC
Leczenie – zaleca się, jeżeli zwierzę zjadło więcej niż 20 mg/kg m.c. teobrominy lub produktów zawierających równoważną ilość tego składnika
1.Zabezpieczenie podstawowych funkcji życiowych
2. Zmniejszenie dalszej adsorpcji
3. Zwiększenie wydalania alkaloidu
4. Leczenie objawowe
Nie ma odtrutek.
U zwierząt bez objawów chorobowych – środki wymiotne i adsorbenty – do 3 h od spożycia
1.Sztuczne oddychanie
2.Płyny dożylnie3. Emetyki - maks. do 2 h jeśli nie ma przeciwwskazań (np. objawy nerwowe, śpiączka), pozajelitowo, jeżeli wcześniej podano adsorbenty
4.Węgiel aktywny – powtarzanie dawki z uwagi na recyrkulację wątrobowo-jelitową
5.Przyspieszenie diurezy- płyny i.v., korekcja zaburzeń elektrolitowych
6. Drgawki - diazepam – może być nieskuteczny ze względu na blokowanie receptorów benzodiazepinowych - barbiturany
7. Monitorowanie funkcji serca- przedwczesne skurcze komorowe- lidokaina , dawka początkowa 1-2 mg/kg i.v.
Tachykardia- beta-blokery np. metoprolol, dawka początkowa 0,1 mg/kg 3 x dz.
Bradykardia- atropina 0,04-0,08 mg/kg i.m. lub s.c.
Nie powinno się stosować kortykosterydów i erytromycyny- niekorzystnie wpływają na wydalanie metyloksantyn.
Rokowanie
Objawy zwykle trwają 12-36 h
Rokowanie dobre, jeśli leczenie wcześnie podjęte
U pacjentów z arytmią lub drgawkami- ostrożne
Zatrucia winogronami i rodzynkami
Najczęściej u psów, u kotów nie było w pełni potwierdzonych przypadków
Dawka toksyczna nie jest w pełni ustalona
Oszacowana dawka toksyczna:
Rodzynki i winogrona - 11-31 g/kg, do 57 g/kg
Wg raportów toksykologicznych:
Przypadki zatrucia (ostra niewydolność nerek) przy najniższych oszacowanych dawkach: 2,8 mg/kg m.c. – rodzynki
Jamnik o wadze 8,2 kg po zjedzeniu 4-5 winogron
1 przypadek kliniczny –brak objawów klinicznych ostrego zatrucia u psa po zjedzeniu ok. 1 kg rodzynek
Duża zmienność w tolerancji tych owoców przez psy, jednak niezależna od wieku, rasy czy płci
Nie stwierdzono różnic w toksyczności winogron i rodzynek w zależności od koloru, typu, sposobu przetwarzania.
Mechanizm toksycznego działania nie jest określony!!!!
Hipotezy obejmują:
x nietolerancję przez psy tanin
x zanieczyszczenia owoców
- mykotoksynami
- pestycydami
- metalami ciężkimi
x przeciążenie cukrem prowadzące do wstrząsu
x reakcja idiosynkratyczna na substancje zawarte w owocach
x spożycie nadmiaru witaminy D
Objawy kliniczne
- Wymioty do 24 h od zjedzenia (jako wynik działania winogron, ich toksyn lub na skutek uremii przy niewydolności nerek)
- Biegunka, bóle brzucha, brak apetytu, nadmierne pragnienie, anoreksja, letarg,
Objawy trwają od kilku dni do kilku tyg.
W ciągu 24 h- kilkanaście dni- może wystąpić ostra niewydolność nerek
- I faza – zwiększenie częstości i ilości wydalanego moczu
- II faza - oliguria, anuria, azotemia
Ostra niewydolność nerek- śmierć lub eutanazja
Badanie krwi wykazuje:
- wysokie stężenie mocznika i kreatyniny
- wysokie stężenie wapnia i fosforu
Zmiany anatomopatologiczne:
- martwica kanalików nerkowych
- obecność niezidentyfikowanego brązowego pigmentu w komórkach nerek
Leczenie
- Oczyszczanie przewodu pokarmowego (wymioty, płukanie żołądka), węgiel akt.
- Płyny dożylnie- minimum 48 h
- Badania surowicy pod kątem objawów niewydolności nerek- minimum 72 h
- Monitorowanie ciśnienia krwi i ilości wydalanego moczu ( kontrola ilości podawanych płynów)
- Furosemid, mannitol- jeśli jest niewydolność nerek
- Hemodializa, dializa otrzewnowa