ZATRUCIA ROŚLINAMI
Roślina toksyczna – roślina mogąca Stanowic zagrożenie dla życia lub zdrowia zwierzęcia lub człowieka, zawiera substancje mogące po spożyciu lub nawet zetknięciu wywołać poważne objawy zatrucia. Trująca może być cala roślina lub jej cześć
Rośliny trujące – wyraźne negatywne działanie nawet śmierć
Rośliny szkodliwe – objawy nie korzystnie dla zdrowia ale bezpośrednio nie zagrażające zyciu.
W Polsce 200 gatunków niebezpiecznych, w tym 50 trujących, 150 szkodliwych
Podział:
a. W zależności od substancji czynnych występujących (alkaloidy ;glikozydy i saponiny; olejki eteryczne; oleje; inne grupy chemiczne np. : toksoalbuminy)
b. W zależności od działania docelowego
Alkaloidy:
lnajczęściej występują w roślinach trujących lllatwo ulegaj rozpadowi llzlozone z polaczen zasadowych i zaweraja azot w postaci amonowej (pozostałości amonu lub amoniaku) llwytwarzane przez organizm roślinny dla odtruwania komórek, samoobrony przed występującymi w okol roślin nie pożądanych llwykorzystywanie w lecznictwie lGrupy alkaloidów :
a. Pochodne pirydyny i piperydyny
b. Poch. izochinolowe
c. Poch. indolowe
d. Poch. steroidowe
e. Poch. tropanu
f. Poch. puryn
g. Poch. o rożnej budowie chemicznej
Glikozydy:
lZ gr.- słodki (glykys) llZbudowany z glikonu – części cukrowej np.: glukoza galaktoza i aglikonu- części niecukrowej o właściwościach toksycznych llCiało stale w większości krystaliczne i rozpuszczalne w wodzie llGorzkiellKilkadziesiąt związków glikozydowych pogrupowanych wg. cech chemicznych aglikonu( m.in. cyjanoglikozydy , glikozydy naparstnikowe, fenolowe) lSaponiny:
lodrębna grupa glikozydów z łaciny sapo- mydło w roztworach wodnych przy wstrząsaniu dają trwała piane llwiększość nie zawiera azotu i ma bezpostaciowy charakter llwprowadzony do krwi prawie wszystkie bardzo trujące llnajbardziej trujące sapo toksyny w kąkoli llwysokie dawki powodują skurcze, porażenie oddychaniallmniejsze dawki : zapalenie jelit z obrzękiem , wylewami krwi i martwica ścianllniszczą erytrocyty lOlejki eteryczne:
lLotne ciecze o przyjemnym zapachu llSkłada się z części płynnej i stałej która łatwo wydzilaja np.: ochlodznie olejku mietowego powoduje krystalizacje mentolu llZbudowane z jednej lub kilku komponentówlInne grupy chemiczne:
lInaczej fitotoksyny , bialka roślinne llWywołują silna hemolizę llIch cząsteczki są duże i nie dają się dializować llPodane per os wywołują silne zatrucia ( podrażnienie pp, wymioty , obrzęk i uszkodzenie wątroby i nerek )llPodanie poza jelitowo działaj silnie niż po per os l
ROŚLINY DZIAŁAJĄCE NA CUN POBUDZAJĄCO : pokrzyk wilcza jagoda, szalej jadowity, bieluń dziędzierzawa, lulek czarny.
Pokrzyk wilca jagoda:
- zawiera alkaloid atropinę i skopolaminę
- występuje na glebach wapiennych
Atropina- spadek wydzielania potu i śluzu, rozszerzenie źrenic, wzrost tętna i oddechów , wzrost akcji serca , spadek napięcia mięsni gładkich jelit i pęcherza (zaparcia, wzdęcia) silne pobodzenie nerwowe , drgawki skurcze, czasami atak furii , niedowłady porażenia apatia, śmierci wskutek porażenia ośrodka oddechowego.
Skopolamina- działanie depresyjne na układ wegetatywny i psychomotoryczny
Szalej- pochodna poliacetyle nowa – poliin, cykutotoksyna .
Występowanie- brzegi rzek, stawów, rowów, moczary.
- prawdopodobnie używany do wyroków śmierci w starożytnej Grecji
- bardzo silne drgawki- działanie na CUN
- poraża ośrodek naczyniowo-ruchowy i oddechowy, nerw błędny co doprowadza do zgonu
- dawka śmiertelna dla człowieka to 3 g. kłącza
-pierwsze objawy zatruć natychmiastowe nawet jeden kęs lub samo pogryzienie
OBJAWY ZATRUCIA U ZWIERZAT :
Niepokój
Drżenie
Wzrost pobudliwości
Ślinieni
Wzdęcie żołądka
Częste oddawanie kału i moczu
Drgawki i skurcze rozpoczynają się od głowy i rozszerzaj na cale ciało
Zwierze nie może wstać, upada , bije o ziemie głową i nogami
Piana w katach pyska
Charakterystyczna won pietruszki w wydychanym powietrzu
Bieluń dziędzierzawa
Alkaloidy: hioscyjamina, skopolamina
Wyst.: Duze rozpowszechnienie , modna w ogrodach
Jako środek narkotyczny
Objawy:
Zdenerwowanie
Kopanie
Gryzienie
Ataki szalu
Piana w katach pyska
Po ataku osłabienie, apatia, chwianie się i upadanie
Lulek
Alkaloidy: hioscyjamina, skopolamina, atropina
Wys.: pospolity chwast
Objawy:
Gorączka
Rozszerzenie źrenic
Suchość w gardle
Senność
Przy dużych dawkach: ataki szalu i szybka śmierć
ROŚLINY WYWOŁUJĄCE DEPRESJE I PORAŻENIE CUN
Szczwół plamisty (pietrasznik)
Alkaloid : koniina Wyst.: cala polska
Silny jad: dawka śmiertelna 0,05 – 0,1 g.
Wąchanie szkodliwe , pospolity chwast przy rozcieraniu mysi zapach
Objawy u bydła:
Ogólne osłabieni e
Chwiejny chód
Porażenia
Spadek tętna
Ciężki oddech
Zimna skóra
Rozszerzenie źrenic
Skurcze miesni szkieletowych
Porażenie pęcherza
Stale wydziela się mocz o mysim zapachu
Wydychane powietrze tez ma mysi zapach
Mak lekarski
Morfina, kodeina, narkotyna, papaweryna
Powszechnie uprawiany
Opium : zestalony, suchy sok mleczny z naciętych makówek
Objawy u koni:
Apatia
Otępienie
Niewrażliwość na kucie igła
Chwiejny chód
Drżenie Galek ocznych
Bydło:
Nadmierne slinienie
Drzenie miesni
Wzrost tetna
Później uspokojenie, posmutnienie i bezsenność
Cieleta są odporniejsze
Kozy , owce, króliki, świnie bardzo odporne
Mak polny
Alkaloid : readyna
Czerwone płatki niebezpieczne dla krów
Glistnik jaskółcze ziele
Ponad 20 alkaloidów , występuje pospolicie , zatrucia przypadkowe , niemiła woń odstrasza zwierzata, leczenie objawowe
Objawy kozy:
Silna biegunka, ogólne osłabienie, chwiejny chód
Świnie:
Głuchota , ogólne osłabienie, skurcze miesni
ROSLINY WYWOLUJACE DEPRESJE CUN I RONOCZESNIE DZIALAJA NA PRZEWOD POKARMOWY
Tojad mocny
Alkaloid: akonityna Wyst. Niektórzy twierdza ze w tatrach i Karpatach
Bardzo toksyczna roślina, nalewka tinctura aconiti, ośrodek oddechowy najpierw pobudza potem poraża ,
Pobudza ośrodek motoryczny i wymiotny,
Rozszerza źrenice, powoduje spadek ciśnienia krwi
Objawy: ślinotok, niepokój, duszność, zgrzytanie zębami, wzrost temp. I oddechów, późnej chwiejny chód, niedowłady, porażenia, drgawki przed śmiercią
Cis pospolity
Taksyna, glikozyd, toksykatyna, alkaloid: miozyna
Trująca cala roślina wyjątkiem czerwonej osnówki nasienia szczególnie trujące młode gałaski, zawartość toksyny największa w zimie
Male dawki- dzialanie uspokajające podobnie jak naparstnica
Większe dawki- działanie narkotyczne powodując wymioty zawroty Glowy, rozszerzenie źrenic, drgawki, śmierć przez porażenie ośrodka oddechowego
Objawy:
Występują szybko , zwierzęta mogą paść w ciągu 1 godziny z objawami podnieceni i silnych drgawek
Przy przewlekłym zatruciu- kolki, wzdęcia, wymioty, biegunki, sztywny nie skoordynowany chód, spadek CTO, zmniejszenie wrażliwości na bodźce
Postępowanie lecznicze:
Szybkie opróżnienie i glokanie żołądka
Leki pobudzające akcje serca i pp.