Wykład I: Objawy i zespoły neurologiczne
1. Co to jest neurologia?
znaczenie wąskie:
Neurologia jest częścią medycyny klinicznej wyodrębnioną z interny
i psychiatrii na przełomie XIX i XX wieku z powodu:
- specyficznego obrazu klinicznego (symptomatologii), ściśle związanego z lokalizacją uszkodzenia układu nerwowego;
- specyficzności techniki badania i wnioskowania neurologicznego.
Neurologia jest specjalnością medyczną, teoretyczną i praktyczną wiedzą na temat występowania, rozpoznawania i leczenia chorób układu nerwowego.
znaczenie szerokie:
Neurologia jest nauką o budowie i czynności układu nerwowego
w warunkach normy (fizjologii) i patologii, na którą składa się:
· neurologia kliniczna
+
· nauki neurologiczne (neuroscience); np.:
- neuroanatomia
- neurofizjologia
- neurobiologia
- neurochemia
- neurofarmakologia
- neuropatologia
+
· graniczące z neurologią części innych specjalności medycznych, np.:
- neuroradiologia
- neurochirurgia
- neurookulistyka
- neuroonkologia
2. Objawy uszkodzenia układu nerwowego
a) objaw - zespół - choroba
objaw (a) zespół choroba (A)
objaw (b) choroba (B)
objaw (c)
b) objawy neurologiczne:
podział (a):
· ruchowe (niedowład, ruchy mimowolne)
· czuciowe (niedoczulica, przeczulica)
· autonomiczne (zaburzenia potliwości, rozszerzenie źrenicy)
· psychiczne:
- zaburzenia przytomności/świadomości (śpiączka, delirium)
- zaburzenia wyższych czynności nerwowych (afazja, apraksja)
- zaburzenia emocjonalne (lęk, depresja)
- zaburzenia funkcji poznawczych (pamięć, orientacja)
- zaburzenia psychiczne (omamy, urojenia)
podział (b):
· organiczne (niedowład)
· czynnościowe (ból głowy, zawroty głowy)
· psychogenne (?)
podział (c):
· ubytkowe (niedowład, niedoczulica)
· podrażnieniowe (napad padaczkowy)
podział (d):
· ostre
· (naglące)
· przewlekłe
podział (e):
· podmiotowe (symptoms)
· przedmiotowe (signs)
3. Poziomy (uszkodzenia) układu nerwowego
a) zaburzenia ruchowe w zależności od poziomu uszkodzenia układu nerwowego
poziom uszkodzenia
typowe objawy
kora
- niedowład jednokończynowy (spastyczny)
jądra podkorowe
(torebka wewnętrzna)
- ruchy mimowolne
- (niedowład połowiczy)
móżdżek
- niezborność (ataksja) kończyn
pień mózgu
-niedowład czterokończynowy
- niedowład połowiczy + porażenie nerwu
czaszkowego po drugiej stronie
(zespół naprzemienny)
rdzeń kręgowy
- niedowład (spastyczny) kończyn dolnych
korzeń
(L5)
- niedowład (wiotki) mięśni w zakresie
unerwienia korzeniowego
(opadanie stopy)
splot
- niedowład (wiotki) kończyny
nerw obwodowy
(nerw promieniowy)
- niedowład (wiotki) mięśni w zakresie
unerwienia nerwu
(opadnięcie ręki)
połączenie
nerwowo-mięśniowe
- męczliwość mięśni (miastenia)
mięsień
- niedowład/porażenie mięśni (uogólnione)
4. Układ ruchowy
schemat układu ruchowego
kora
układ piramidowy
jądra podkorowe
układ pozapiramidowy
móżdżek
układ móżdżkowy
górny neuron ruchowy
róg przedni rdzenia kręgowego
wspólna droga ruchowa
mięsień
W2
Ból głowy (cephalea, cephalgia, cephalalgia)
Podziały:
- sporadyczny
- przygodny
- napadowy
- objawowy
- ostry
- ciągły
- samoistny
- przewlekły
- ciągły + napadowy
Migrena:
częstość: 3 -10% populacji
definicja:
zespół chorobowy, prawdopodobnie uwarunkowany genetycznie, objawiający się napadami bólów głowy i objawów towarzyszących,o typowym, powtarzalnym przebiegu i czasie trwania od kilku do kilkudziesięciu godzin.
Klasyfikacja migreny:
1.1 Migrena bez aury
1.2 Migrena z aurą:
1.2.1 typową
1.2.2 przedłużoną
1.2.3 Rodzinna migrena hemiplegiczna
1.2.4 Migrena podstawna
1.2.5 Migrena bez bólu głowy
1.2.6 Migrena z aurą o ostrym początku
1.3 Migrena oftalmoplegiczna
1.4 Migrena siatkówkowa
1.5 Dziecięce zespoły okresowe
1.6 Powikłania migreny
1.6.1 stan migrenowy
1.6.2 udar migrenowy
Prodromy ( zwiastuny) - objawy wyprzedzające fazę bólową migreny na co najmniej kilka-kilkanaście godzin, najczęściej w postaci zaburzeń emocji, nastroju, czynności wegetatywnych lub objawów zmysłowych.
Migrena skojarzona = Migrena z przedłużoną aurą
Objawy aury (połowicze parestezje, niedowład połowiczy, afazja) trwają dłużej niż godzinę i krócej niż tydzień; brak zmian w badaniu CT/MRI.
Stan migrenowy - napady migreny powtarzają się bez przerwy lub z przerwą krótszą niż 4 godziny.
Udar migrenowy - objawy aury nie ustępują całkowicie w ciągu 7 dni; w CT/MRI ognisko niedokrwienia w regionie odpowiadającym za objawy aury; brak innych przyczyn zawału mózgu.
Migrena bez aury - kryteria diagnostyczne:
A. Co najmniej 5 napadów spełniających poniższe kryteria:
B. Napady bólu głowy trwające 4 - 72 godziny ( nieleczone lub leczone niewłaściwie)
C. Ból głowy charakteryzujący się co najmniej dwoma z czterech wymienionych cech:
1. jednostronne umiejscowienie,
2. pulsujący charakter,
3. natężenie bólu średnie lub znaczne, ograniczające normalną codzienną aktywność,
4. nasilanie się bólu przy chodzeniu po schodach lub innym tego typu wysiłku fizycznym.
D. W czasie napadu bólowi towarzyszy przynajmniej jeden z następujących objawów:
1. nudności i/lub wymioty
2. foto- i/lub fonofobia
E. Co najmniej jedno z następujących:
1. Badanie podmiotowe i przedmiotowe w tym neurologiczne, nie sugerują żadnej choroby mogącej odpowiadać za ból głowy.
2. Podejrzenie takiej choroby zostało wykluczone odpowiednim ...