Funkcje
rachunkowości:
-
informacyjna,
-
kontroli wewnętrznej,
-
sprawozdawcza,
-
analityczno – interpretacyjna,
-
statystyczna,
-
podatkowa.
Nadrzędne zasady
rachunkowości:
kontynuacji działania,
memoriału,
współmierności przychodów i kosztów,
ciągłości,
ostrożnej wyceny,
przewagi treści nad formą,
istotności.
Funkcje podatków:
•
fiskalna,
•
regulacyjna
•
stymulacyjna
System samoopodatkowania
Wynik finansowy (rachunkowy brutto, księgowy)
a
Dochód podatkowy
Uniwersytet Ekonomiczny, „Rachunkowość małych i średnich przedsiębiorców”, dr Ewa Wanda Maruszewska
1
Ustawa z dnia 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych
Art. 12. 1. Przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 13 i 14, są w szczególności:
1) otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. (...)
3. Za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji
rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie
zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów,
udzielonych bonifikat i skont.
3a. Za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 3, uważa się, z zastrzeżeniem ust.
3c-3e, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo
częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:
1) wystawienia faktury albo
2) uregulowania należności.
USTAWA z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości
Art. 3. 1. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
30) przychodach i zyskach – rozumie się przez to uprawdopodobnione powstanie w
okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej
wartości, w formie zwiększenia wartości aktywów, albo zmniejszenia wartości
zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego
niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli,
Ustawa z dnia 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych
Art. 15. 1. Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia
przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów
wymienionych w art. 16 ust. 1. Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote
według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia
roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.
4. Koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, poniesione w
latach poprzedzających rok podatkowy oraz w roku podatkowym, są potrącalne w tym roku
podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody, z zastrzeżeniem ust.
4b i 4c.
Uniwersytet Ekonomiczny, „Rachunkowość małych i średnich przedsiębiorców”, dr Ewa Wanda Maruszewska
2
USTAWA z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości
Art. 3. 1. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
31) kosztach i stratach – rozumie się przez to uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie
sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie
zmniejszenia wartości aktywów, albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które
doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny
sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli,
Ustawa z dnia 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych
Art. 16. 1. Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów:
26) rezerw tworzonych na pokrycie wierzytelności, których nieściągalność została
uprawdopodobniona (...)
26a) odpisów aktualizujących, z tym że kosztem uzyskania przychodów są odpisy
aktualizujące wartość należności, określone w ustawie o rachunkowości, od tej części
należności, która była uprzednio zaliczona na podstawie art. 12 ust. 3 do przychodów
należnych, a ich nieściągalność została uprawdopodobniona na podstawie ust. 2a pkt 1,
27) rezerw innych niż wymienione w pkt 26, jeżeli obowiązek ich tworzenia w ciężar kosztów
nie wynika z innych ustaw; nie są jednak kosztem uzyskania przychodów rezerwy utworzone
zgodnie z ustawą o rachunkowości, inne niż określone w niniejszej ustawie jako taki koszt,
USTAWA z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości
Art. 35d. 1. Rezerwy tworzy się na:
1) pewne lub o dużym stopniu prawdopodobieństwa przyszłe zobowiązania, których
kwotę można w sposób wiarygodny oszacować, a w szczególności na straty z
transakcji gospodarczych w toku, w tym z tytułu udzielonych gwarancji, poręczeń,
operacji kredytowych, skutków toczącego się postępowania sądowego,
2) przyszłe zobowiązania spowodowane restrukturyzacją, jeżeli na podstawie
odrębnych przepisów jednostka jest zobowiązana do jej przeprowadzenia lub
zawarto w tej sprawie wiążące umowy, a plany restrukturyzacji pozwalają w sposób
wiarygodny oszacować wartość tych przyszłych zobowiązań.
2. Rezerwy, o których mowa w ust. 1, zalicza się odpowiednio do pozostałych kosztów
operacyjnych, kosztów finansowych lub strat nadzwyczajnych, zależnie od okoliczności, z
którymi przyszłe zobowiązania się wiążą.
Uniwersytet Ekonomiczny, „Rachunkowość małych i średnich przedsiębiorców”, dr Ewa Wanda Maruszewska
3
Wynik finansowy brutto
- Przychody (dochody) niepodlegające opodatkowaniu
+ przychody podatkowe, które nie są przychodami rachunkowymi
+ koszty i straty nieuznawanie przez prawo podatkowe jako koszty uzyskania przychodów
- koszty i straty podatkowe, które nie są kosztami i stratami rachunkowymi
= Dochód
- Dochody wolne od podatku i odliczenia od dochodu
+ Kwoty zwiększające dochód (np. utracone ulgi)
= Podstawa opodatkowania
Szczególne wymogi prowadzenia ksiąg rachunkowych w zakresie ewidencji i
rozliczania podatku VAT
Ewidencja faktur zakupu - działalność opodatkowana VAT
Konto
Treść operacji
Wn
Ma
1. Faktura zakupu:
a) kwota netto 10,00
Rozliczenie zakupu 10,00
b) VAT naliczony podlegający odliczeniu 2,30
VAT naliczony 2,30
c) kwota brutto 12,30
Rozrachunki
z dostawcami
12,30
2. Rozliczenie zakupu środków trwałych, usług,
towarów i materiałów (kwota netto)
Odpowiednie konto aktywów
lub konto kosztów (zespół 4
lub 5) 10,00
Rozliczenie zakupu
10,00
3. Zapis równoległy w przypadku zaliczenia
zakupów na konta zespołu 4 i prowadzenia
ewidencji kosztów w zespołach 4 i 5 jednocześnie
Odpowiednie konto zespołu 5
10,00
Rozliczenie
kosztów 10,00
Uniwersytet Ekonomiczny, „Rachunkowość małych i średnich przedsiębiorców”, dr Ewa Wanda Maruszewska
4
Ewidencja faktur zakupu - działalność zwolniona z VAT
Konto
Treść operacji
Wn
Ma
1. Otrzymana faktura zakupu (kwota
brutto)
Rozliczenie zakupu 12,30
Rozrachunki
z dostawcami 12,30
2. Rozliczenie zakupu środków trwałych,
usług, towarów i materiałów (kwota brutto)
Odpowiednie konto aktywów lub
konto kosztów (zespół 4 lub 5)
12,30
Rozliczenie zakupu
12,30
3. Zapis równoległy w przypadku zaliczenia
zakupów na konta zespołu 4 (kwota brutto)
odpowiednie konto zespołu 5
12,30
Rozliczenie kosztów
12,30
Uniwersytet Ekonomiczny, „Rachunkowość małych i średnich przedsiębiorców”, dr Ewa Wanda Maruszewska
5