WZORYODR, nauka, Paczuszka do szkoły, POLSKI, różne

Język polski - renesans:Renesansowa parenetyka. Omów odwołujšc się do wybranych utworówliterackich. W dobie renesansu literatura parenetyczna nadal pozostawała modna. Nowaoptymistyczna epoka propagowała nowe wzorce osobowe, ideały godnenaladowania. Nie sš to już redniowieczne posšgi rycerza, władcy iwiętego. Wzorce parenetyczne renesansu to:- Wzorowy ziemianin, przedstawiany głównie u Reja, choć także w "Pieniwiętojańskiej o Sobótce" Jana Kochanowskiego. a) "Krótka rozprawamiędzy trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem" to satyra na szlachtę iduchowieństwo napisana w formie dialogu, formie wypowiedzi literackiejczęsto stosowanej w redniowieczu, a potem w renesansie. Utwór jestostrym atakiem na przeżytki feudalizmu w polskim życiu zbiorowym. Rejatakuje nawet politykę starego króla, który wcišż usiłuje bagatelizowaćżšdania mas szlacheckich. Jednoczenie nie szczędzi samej szlachty,krytykujšc niedowład sšdownictwa, panujšce w sšdach przekupstwo, złšorganizację wojskowš, nieudolnoć władzy ustawodawczej, wadliwšgospodarkę finansowš państwa, życie ponad stan, prywatę, pijaństwo.Słowa krytyki stanu szlacheckiego zawarte sš w wypowiedziach Wójta iPlebana, który starajšc się odepchnšć ataki Pana przedstawia przekupstwourzędów, sšdownictwa i zabieganie szlachty o własne korzyci: A tkniżjedno wieckich urzędów Jest-li tam nie więcej błędów A ze sta z wasjeden siędzie Takiem kształtem na urzędzie, Aby jedno prawdę mnożył Aswe pożytki odłożył. Niepokój autora budzi sytuacja w polskim sejmie, wktórym wcišż brak jednomylnoci, ("Już to kilka niedziel bajš, a w ni wczym się nie zgadzajš") Każdy za z posłów myli przede wszystkim oswych prywatnych interesach, nie za o dobru publicznym i państwowym:Każdy na swe skrzydło goni; Pewnie Pospolitej Rzeczy Żadny tam nie ma napieczy. b) "Żywot człowieka poćciwego", w którym autor przedstawia życiepolskiego szlachcica, dzielšc je na trzy okresy: dzieciństwo i młodoć,wiek dojrzały i staroć. Dzieło ma charakter dydaktyczny, autorprzedstawia obraz idealnego szlachcica - ziemianina, którego głównymizaletami moralnymi powinna być cnota i poczciwoć. Przedstawiajšckolejno wszystkie okresy w życiu człowieka, omawia na poczštkuwychowanie i kształcenie dzieci i młodzieży. Od najmłodszych lat należyczuwać nad obyczajami dziecka, strzec je od złego przykładu i uczyćmoralnoci. Być może pamiętajšc swoje niefrasobliwe dzieciństwo, Rejsprzeciwia się zbyt surowemu i rygorystycznemu wychowaniu, radzšc, abyzwracać uwagę na ćwiczenia i rozrywki. O regularnym wychowaniu inauczaniu, o szkołach publicznych i uniwersytetach autor w ogóle niewspomina. W wieku młodzieńczym wystarczy, aby panicz wyjechał zagranicę, a po powrocie odbył praktykę, nauczył się ogłady towarzyskiejna jakim magnackim dworze. To zdaniem Reja wystarczy, aby uważać się zaczłowieka odpowiednio przygotowanego do życia rodzinnego jak ispołecznego. Rozważać można tylko wybór różnych dróg życiowych, poetajednak wyranie preferuje stan ziemiański, który gwarantuje spokójsumienia. Księga druga jest powięcona wiekowi redniemu. Młody paniczpo powrocie z magnackiego dworu powinien się ożenić, a żona powinna mubyć równa majštkiem i stanem. Cieszšc się szczęciem rodzinnym iprzyjemnociami pracy na roli nie powinien szlachcic zapominać opowinnociach wobec ojczyzny, pełnišc na przykład godnoć posłaziemskiego, czy też solidnie wywišzywać się z innego powierzonegozadania. Autor stara się także wyjanić czytelnikowi, na czym polegaprawdziwe szlachectwo. Składa się na to pojęcie szereg cnót, takich jaknp. prawdomównoć, umiar, rozsšdek. Najohydniejsze za wady, nie godnecnotliwego szlachcica to "spronie łakomstwo", czyli dšżenie do zdobyciabogactwa. To dšżenie jest ródłem wszelkiej niesprawiedliwoci izdzierstwa. Nadmierne bogactwo za prowadzi do życia ponad stan, rodzichęć użycia, zamiłowanie do wystawnoci i zbytków, takich jak "dziwneubiory", "pojazdy kosztowne", "potrawy wymylne" i "niepomiernepijaństwo". Szczególnie oburza się poeta na pijaństwo, gdyż nałóg tenczyni człowieka podobnym do wini, oczy pijaka przypominajš oczyszczura, ubranie jego poplamione i ubłocone, a rozmowa z pijakiemzupełnie jest bezsensowna. Bogactwo prowadzi również do pychy, bogatszykoniecznie chce się wywyższyć nad uboższego, który z kolei w oczy będziepochlebiał bogatemu, a poza oczy będzie się z niego wymiewał. Każdyszlachcic powinien zwalczać wszystkie te wady i przywary, a pielęgnowaćcnoty, wiadczyć dobrodziejstwa innym, pozyskiwać sobie prawdziwychprzyjaciół, a wówczas czeka szlachcica największa nagroda na ziemi, amianowicie "dobra sława". Zakończenie tej księgi to sielankowy, ajednoczenie szczegółowy i drobiazgowy opis szczęliwego, spokojnegożycia szlachcica na wsi, na łonie rodziny, które upływa wród zajęćgospodarskich i rozrywek. W księdze trzeciej przedstawiona jest staroćszlachcica. Ta częć "Żywota (...)" jest mniej ciekawa, mało barwna,pozbawiona interesujšcych obrazków obyczajowych. Najwięcej miejscazajmujš rozprawy moralne o staroci i mierci, której jednak człowiekcnotliwy nie musi się lękać. "Żywot (...)" jest nieocenionym ródłem dopoznania bytu i obyczajów szerokich mas szlacheckich w XVI wieku.Odzwierciedlona w tym dziele została rejowska radoć życia, umiłowaniedomu rodzinnego, najbliższych, pracy ziemiańskiej i przyrody. Tenportret szlachcica - ziemianina ukazuje człowieka kierujšcego siępowszechnie znanymi cnotami i żyjšcego zgodnie z naturalnymi prawamicyklu biologicznego. c) "Pień więtojańska o Sobótce" - nie zazdrocipoeta tym, którzy wysługujš się na pańskich dworach, szukajš bogactwa wzamorskich podróżach, zarabiajš w sšdach jako obrońcy, lub co gorszanarażajš życie dla zysku. Natomiast oracz swš pracš na roli zapewnidostatek sobie, rodzinie i czeladzi, tym bardziej, że oprócz plonów zziemi, zbiera owoce z sadu, miód z barci, a zagroda "jagništ pełna"dostarcza wełny. Po zebraniu plonów natomiast nadchodzi czas błogiegoodpoczynku przy ciepłym kominku, pora zabaw towarzyskich, polowań,łowienia ryb. Poeta przedstawia w wypowiedzi panny XII typowo sielankoweobrazy: Stada igrajš przy wodzie, A sam pasterz siedzšc w chłodzie, Graw piszczałkę proste pieni, A Faunowie skaczš leni. Przedstawiony wiatjest zbyt piękny, aby był prawdziwy, życie ludu na łonie natury jestupiększone, niemniej jednak niepodważalnš zasługš Kochanowskiego jestsięgnięcie do motywów ludowych, przedstawienie ludowego obrzędu Sobótki,wzorowanie wypowiedzi poszczególnych panien na pieniach ludowych,nawišzanie do kultury ludu, klasy wówczas pogardzanej przez szlachtę. -Idealny dworzanin, propagowany przez Łukasza Górnickiego w dziele pt."Dworzanin polski". W willi biskupa Maciejowskiego schodzš się dworzaniei debatujš. Sš to mężczyni, którzy ustalajš następujšcy wzór: dworzaninpowinien łšczyć dobre pochodzenie i wytwornoć z zaletami charakteru,wysokš kulturę intelektualnš z męstwem w czasie wojny, a rozwagš iumiarem w czasie pokoju. Powinien on też wywierać dobry wpływ naprzełożonego, znać sztukę, zwłaszcza muzykę, i interesować się niš,mówić poprawnie językiem ojczystym i nie wstydzić się go. DziełoGórnickiego, będšce wyrazem troski o wzrost kultury dworskiej, spotkałosię w "Żywocie (...)" z krytykš Mikołaja Reja. - Wzorowy patriota. a)"Odprawa posłów greckich" Jana Kochanowskiego jest pierwszš polskštragediš humanistycznš, utrzymanš w konwencji tragedii greckiej. Trećutworu odwołuje się do mitu trojańskiego, tym samym nawišzuje dowydarzeń z "Iliady" Homera. "Odprawa posłów greckich" zawiera ładunekdydaktyczny, pouczajšcy oraz prezentuje wzór godny naladowania, jakimjest Antenor - wzorowy patriota, nie daje się przekupić, jego zdaniemnależy zwrócić Helenę mężowi, nie narażać kraju na krwawš wojnę. Wygrywastronnictwo Parysa - posłowie greccy odjeżdżajš z niczym, wojna jestnieunikniona. Miłoć do ojczyzny stawia Antenor nie tylko ponad dobramaterialne, lecz także ponad uczucia takie jak przyjań. Jego sylwetkajest silnie skontrastowana z osobami Parysa (Aleksandra) i przekupnegoposła Iketaona. b) "Kazania sejmowe" Piotra Skargi. Kazania zawierajšprzestrogi i wołania o miłoć do kraju, o rozsšdek, o obawę przedanarchiš i rozpadem Rzeczypospolitej. To one stały się przyczynš faktu,iż w póniejszych epokach, po upadku Polski, uznawano głos księdzaSkargi za proroczy. To tu Skarga używał obrazowych porównań i całe sercewkładał, by przekonać swoich słuchaczy. Jako stronnik króla występowałzatem przeciw samowoli szlacheckiej, prywacie i zrywaniu sejmów. Naszeć chorób zapadła Rzeczpospolita - głosił Skarga - I - nieżyczliwoćludzka i chciwoć, II - kłótnie i niezgody, III - herezja iniereligijnoć, IV - osłabienie władzy króla, V - niesprawiedliwe prawoi VI - grzechy i złoci jawne. Słynne jest kazanie II, które te chorobywylicza, a Rzeczpospolitš porównuje do matki rodzonej. W tym samymkazaniu porównuje kraj do tonšcego okrętu. Kazań sejmowych powstałoosiem, a w VIII pada na Polskę wyrok upadku, który spotka kraj, jelisię nie opamięta i nie poprawi. c) "O poprawie Rzeczypospolitej" -Andrzej Frycz-Modrzewski tworzy wizję prawidłowego we własnym mniemaniu,sprawiedliwego, prawego państwa. Utwór składa się z pięciu ksišg: I - oobyczajach, II - o prawach, III - o wojnie, IV - o kociele, V - oszkole. Autor postuluje równouprawnienie wobec prawa wszystkich warstwspołecznych, jest przeciwnikiem wszelkich wojen, a zwolennikiem zgody ipokoju. W księdze I ukazuje obowišzki każdego obywatela, wykła...

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

kachorra.htw.pl