ZWROT NARRATYWISTYCZNY, filologia polska (przydatne opracowania)

//-->.pos {position:absolute; z-index: 0; left: 0px; top: 0px;}Ewa DomańskaZWROT NARRATYWISTYCZNYNarodziny współczesnej filozofii historii datuje się na rok 1938. Wiązało się towydaniem dwóch istotnych książek:-The Problem of Historical Knowlage– Mandelbauma-Introduction a la philosophie de l’historie– AronaMandelbaum definiujeRELATYWIZM HISTORYCZNY(lat 20. i 30.) jako:„Pogląd zakładający, że żadne dzieło historyczne nie może uchwycić bezpośrednio istotyprzeszłości (czy teraźniejszości) oraz, że jakakolwiek prawda zawarta w tym dziele może byćosiągnięta tylko przez odniesienie do treści warunków, w jakich powstało”.KRYTYCZNA FILOZOFIA HISTORII – została przygotowana przez krytykówrelatywizmu, spekulatywnej filozofii historii oraz podejść idealistycznychi rozumiejących. Powstała na jako głos na wzrastający w latach 40. i 50. wpływ filozofiinauki, która w tym czasie skupiała uwagę badaczy między innymi na problemiewyjaśnienia i roli praw.CARL G.HEMPEL– przeniknął do TEORII HISTORII za sprawą artykułu, w którymprzedstawił dyskusyjny temat DEDUKCYJNO-NOMOLOGICZNEGO (odnoszący się dopraw fizyki i logiki) MODELU WYJAŚNIANIAJego neopozytywistyczna propozycja występowała przeciwko:- idealizmowi- koncepcji rozumienia empatycznegoHempel uważał historię za empiryczną naukę społeczną, której wyjaśnienie zjawiskanastępuje przez dedukcyjne wnioskowanie wywiedzione z uniwersalnych hipotezpodobnych prawom fizyki.Uważał też, że prawa ogólne stanowią niezbędne narzędzie badawcze w analizachhistorycznych.Hempel przeciwstawił się przekonaniu, że historia związana jest z opisem faktówjednostkowych.Tymczasem, rozważania o historii biegły dwutorowo:- przez unaukowienie historii- przez jednoczesne pragnienie zachowania jej idealistyczno–artystyczno–spekulatywnegocharakteru.1POETYKA PISARSTWA HISTORYCZNEGOZa punkt zwrotny w dziejach angloamerykańskiej teorii historii uważa się tzw. kultowedzieło narratywizmu z 1973 rokuMetahistoryautorstwa Haydena White’a.White stał się ikoną narratywistycznej filozofii historii (podobnie jak Gadamer –hermeneutyki, czy Derrida – dekonstrukcji).Dzieło White’a uznane zostało za jedno z najważniejszych dzieł współczesnejhumanistyki. (obok „Mimesis” Auerbacha, „Sztuki i złudzenia” Gombricha. „Czasui narracji” Ricouera).Dziełem tym White dokonał ZWROTU LINGWISTYCZNEGO, który włączyłrefleksję historyczną w toczące się w humanistyce debaty na temat relacji międzyjęzykiema rzeczywistością.Dzięki niemu, czy przez niego, debaty o prawach i wyjaśnianiu zastąpione zostałydyskusjami o narracji.White, mimo iż sam posługiwał się określeniem „zwrot lingwistyczny”, uważa to zamylące, proponując tym samym posługiwanie się sformułowaniem „zwrot dyskursywny”.Bowiem historia czerpała inspiracje nie tyle z lingwistyki, ile z RETORYKI i TEORIIDYSKURSU.Książka White’a ukazała się w kluczowym punkcie rozwoju na temat istoty wiedzyhistorycznej. Była wyrazem dezaprobaty wobec pozytywistycznego ujmowania historii.Jej celem było obalenie mitu historii naukowej. Jednocześnie próbowała pośredniczyćmiędzy naukowym, a literackim ujęciem WYJAŚNIENIA HISTORYCZNEGO.White potraktował historiozofię jako wielopoziomowy dyskurs.Historia była dla niego bardziej konstruktywistyczna niż empiryczna, a także była bardziejsztuką interpretacji niż nauką nastawioną na wyjaśnienia.W koncepcji White’a tropy zostały zastąpione przez modele, wyjaśnienia – interpretacją,a gra retoryczna – prawami logiki.„Metahistory” jest książką MOMENTU STRUKTURALISTYCZNEGO.White próbował pokazać sposób, dzięki któremu chcąc nadać sens przeszłości, radził abynajpierw ją wynaleźć (invent), a później odkryć (discover). A jeszcze wcześniej należy jąsobie wyobrazić (imagine).White występował także przeciwko MITOWI OBIEKTYWIZMU. W swoich analizachpokazał, że to, co proponuje się jako odbicie rzeczywistości, jest jedynie pewnąkonstrukcją, która wywołuje efekt realności.Podkreślał, że podstawą jego koncepcji są badania analityczne, a nie dostarczanie zasad.Tak więc, jak sam mówił, jego koncepcja miała charakter refleksyjny i analityczny.Zaznaczał również, że jego teoria jestformalistyczna,a książkastrukturalistyczna.2White określa swój program badawczy mianemPOETYKI PISARSTWAHISTORYCZNEGO.Przy czym samą poetykę rozumie jakotryb użycia języka, który służyprzekształceniu przedmiotu badawczego w temat dyskursu.Jego program składa się z trzech części:1. TEORII TROPÓW – TROPOLOGII2. TEORII WYJAŚNIENIA HISTORYCZNEGO3. TEORII STYLÓW HISTORIOGRAFICZNYCHPodstawową teorią jest TEORIA TROPÓW. White odwoływał się w niej doLevi-Straussa, Lacana, a zwłaszcza do Jakobsona (style literackie).White zbudował model oparty na czterechtropach:1. METAFORZE2.METONIMII(zastąpienie nazwy wyrazem pokrewnym)3.SYNEKDOSZE(określenie całości przez część np. wygrała Polska, zamiast wygrała drużyna Polska)4. IRONIITROPY wg White’a to paradygmaty, których dostarcza sam język, paradygmatami działaniadzięki którym świadomość może poznawczo prefigurować problematyczne pole działania tak,by przygotować je do analizy i wyjaśniania. Znaczy to, że przez samo użycie języka myślidostarcza się alternatywnych paradygmatów wyjaśnienia.TROPOLOGIAujawniła zasadnicze podobieństwo między dyskursem historycznyma narracją literacką.TEORIA LITERATURY = TEORIA HISTORII3POSTMODERNIZM A PROBLEM RELATYWIZMUWhite twierdził, że jest uwięziony w modernizmie. Definiujemodernizmjakoruchliteracko-artystyczny reprezentowany przez Eliota, Pounda, Mallareme’go i Prousta.Modernizm ujawnił się u końca XIX wieku i występuje przeciwko programowimodernizacji i jego efektom kulturowo – społecznym.Postmodernizmtokonsekwencja modernizmu, zjawisko artystyczne i literackie.Mimo, że White deklarował przynależność do modernistów, to wykazywał też typowe dladyskursu postmodernistycznego cechy, takie jak:- lingwistyczność- tekstualność(rzeczywistość jest tekstem)- konstruktywizm(rzeczywistość dana bezpośredniej percepcji)- dyskursywność(wiedza jako wytwór ludzkiej świadomości)- hybrydyczność(predyspozycje do mieszania gatunków)- wielopłaszczyznowośćJego osiągnięciem jestpołączenie teorii historiografii i teorii literatury w szersząrefleksję na temat narracyjnego rozumienia rzeczywistości(kultury).DYSKURS HISTORYCZNYwg White’a to specjalny przypadek użycia języka, który dajedo zrozumienia więcej niż dosłownie, mówi coś innego niż to, co pozornie daje dozrozumienia (...).Elementy fikcyjne dyskursu historycznego = elementy ideologiczneWhite uważa, że żadna nauka społeczna nie jest wolna od politycznych uwarunkowań(Facoult). Władza decyduje o tym, co jest normalne czy nienormalne, co jest fikcją, a cofaktem, co ważne i nieważne, co jest prawdą a co fałszem.Według White’a nie ma krytycznego myślenia bez teorii. Wyróżnia on dobrą i złą teorię.Jego celem jest promowanie tej dobrej, czyli społecznie użytecznej, etycznej i moralnej.White twierdzi, że fakty historyczne nie są historykowi dane, lecz są przez niegoustanawiane.Badacz podkreśla, że FAKT jest zdarzeniem poddanym opisowi i jako taki pozostajezjawiskiem czysto językowym. Fakt i zdarzenie należą do dwóch różnych rzeczywistości:- fakt – porządek dyskursu (rzeczywistość historyczna)- zdarzenie – przeszłość jako takaHistorycy czasem mylą porządki, mówiąc, że badają fakty, podczas gdy w istociewyjaśniają i interpretują poddane już opisowi zdarzenia.historia = historiografia (pisanie o historii)tekst historiograficzny = literacki artefakt„przeszłość jest miejscem fantazji”W kontekście badań historycznych nie można sprawdzać zgodności przedstawieńz oryginałem – można jedynie porównywać ze sobą różne opisy przeszłości, przyjmującten, który jest bardziej perswazyjny.4Według Louisa O.Minkawspółczesna postać relatywizmu przybrała dwa kostiumy:-RELATYWIZM KONCEPTUALNY– wiedza zawiera ramy pojęciowe, którekonkurują ze sobą i zastępują się. Ramy pojęciowe nie mogą być porównywanez dowodami empirycznymi, ponieważ różnią się one pod względem określenie tego, cosię w nich uważa za dowody.-RELATYWIZM RETORYCZNY– przeświadczenie, że poznawana treść pisarstwahistorycznego ujawnia się przynajmniej w części poprzez jej literacką formę, włączywszyjej narracyjną strukturę.Z takiego twierdzenia wypływaRELATYWIZM,ponieważ dwóch dzieł historycznychróżniących się formą literacką nie można przełożyć na wspólną formę, by odkryć, czy sąze sobą zgodne, czy też sobie zaprzeczają.Takie rozumienie relatywizmu oddaję ideę White’owskiej koncepcji historiografii jakonarracji, w której wyjaśnianie znaczeń odbywa się przez fabularyzację.Wracając do White’a – jego postawę badawczą charakteryzuje relatywizm poznawczy.Uważa, że nie ma historii bez historyków, ponieważ to oni budują obraz przeszłości zeswojej perspektywy. Jednak nie wszystkie wersje wydarzeń są równoprawne.White jest świadomy tego, że jego postawa jest relatywistyczna. Relatywizm oznacza dlaniego konieczność kontekstualizacji i uhistorycznienia rozważań, które pojawiają sięw określonym czasie i miejscu. Dlatego też tak istotny jest w rozważaniach historycznychkontekst kulturowy i polityczny w momencie powstawania interpretacji.5

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

kachorra.htw.pl